5 روش تشخیص انواع الکل و تست کیفیت آنها
دوشنبه ۸ شهریور ۰۰ | ۱۷:۰۵
الکل چیست
یکی از ترکیبات شیمیایی بسیار مهم در دنیا الکل است،که در طیف گسترده‌ای از واکنشات به شکل مستقیم و غیرمستقیم شرکت می‌کند. به طور کلی به هر ترکیب آلی که، به هیدروکسیل یا همان عامل OH متصل می‌شود، الکل می‌گویند.
این ترکیب شامل انواع متفاوت با ویژگی‌های منحصربه فردی است، که نوع آن به تعداد کربن و به نوع اتصال هیدروکسیل به کربن بستگی دارد، حدود 2000 سال پیش، این ترکیب برای اولین بار در چین و هند، از تخمیر طبیعی مواد غذایی تولید شد، به طور مثال: مردم هند، از تخمیر برنج نوعی الکل به نام که سوری تولید می‌کردند، که به آن الکل خوراکی نیز می‌گویند.
اما امروزه علاوه بر، نوع خوراکی این ترکیب نوع صنعتی آن نیز تولید می‌شود، الکل صنعتی برای اولین‌بار توسط دانشمند ایرانی، به نام زکریای رازی اختراع شد، با اختراع این ترکیب تحول عظیمی در دنیای علم شیمی و صنعت رخ داد، چرا که بسیاری از واکنشات شیمیایی که در صنعت بکار می‌رود، تنها با حضور این ترکیب قابل انجام است.
در این مقاله ابتدا به معرفی و کاربرد و تشخیص انواع الکل میپردازیم سپس راه های تشخیص الکل اصل از تقلبی را بازگو میکنیم
منابع طبیعی الکل
جالب است بدانید که این ترکیب به شکل طبیعی در بدن جانداران نیز وجود دارد، می‌دانید که بدن مقدار بسیار زیادی چربی ذخیره شده دارد، که از تقطیر و متراکم‌سازی آن نوعی ترکیب به نام الکل چرب تولید می‌شود، که گاهاً حتی فرآوری شده و در صنعت نیز بکار می‌رود
به طور مثال: روغن پالم و یا ویتامین A که محلول در چربی است، از مواردی هستند که در بدن جانداران به فراوانی وجود دارند و از تقطیر آنها الکل چرب تولید می‌شود.
کاربرد کلی الکل چیست
- از این ترکیب به عنوان سوخت موشک یا هواپیما استفاده می‌شوند.
- برای ضدعفونی کردن تجهیزات بیمارستانی و جراحی بکارمی‌روند.
- از قوی‌ترین حلال‌های صنعتی در دنیا بشمار می‌روند.
خاصیت فیزیکی الکل‌ها
گفتیم که الکل‌ها دارای انواع متنوعی هستند،که این تنوع به تعداد کربن و نوع اتصال عامل هیدروکسیل بستگی دارد، الکل را می‌تواند به سه دسته‌ی بزرگ تقسیم کرد، که عبارتند از:
- اتانول
- ایزوپروپانول
- نوع سوم: تری بوتانول
بسته به اینکه ترکیب مورد نظر جزء کدام گروه می‌باشد، خواص شیمیایی و فیزیکی آن متفاوت خواهد بود، اما برخی خواص فیزیکی این سه‌گروه یکسان هستند، از جمله این خواص، عبارتند از :
بیشتر الکل‌ها، به علت داشتن عامل هیدروکسیل و نقطه جوش بالا در دمای اتاق به شکل مایع هستند.
در بیشتر موارد این ترکیبات، خاصیت انحلال‌پذیری بالایی در مواد قطبی، از جمله آب دارند، به طور مثال:
- اتانول یا متانول به راحتی در آب حل می‌شوند، ولی بوتانول به علت بلند بودن زنجیره‌ی کربنی قابلیت انحلال در آب را ندارد.
- نقطه‌ی جوش این ترکیبات به تعداد کربن موجود در ساختار آنها بستگی دارد، هرچه تعداد کربن بیشتر باشد، نقطه‌ی جوش نیز افزایش پیدا می‌کند.
نحوه تهیه الکل‌ها
کمی قبل‌ترگفتیم،که ترکیبات به شکل طبیعی در بدن جانداران نیز وجود دارد، ولی به علت استفاده‌ی گسترده از این ترکیب در صنعت، نیاز است که به شکل مصنوعی نیز تولید شود. روش‌های تولید این ترکیبات،
عبارتند از:
- تقطیر الکل با اضافه کردن آب به ترکیبات کربوهیدراتی (آلکان‌ها): در این روش که بهترین روش برای تولید این ماده در صنعت است، با اضافه کردن آب به مواد هیدروکربنی مانند: نیشکر، شکر و… با کمک اسید قوی مانند: اسید سولفوریک، الکل تولید می‌شود.
- تقطیر الکل با تجزیه آلکیل هالید‌ها : به ترکیباتی که از اضافه کردن هیدروژن به مواد کربوهیدراتی بدست می‌آیند، آلکیل می‌گویند. در این فرآیند عامل هیدروکسیل جابه جا شده و تولید الکل می‌کند.
- تقطیر الکل با کمک واکنشگر گرینیارد با گروه کربونیل : می‌دانید که برخی از واکنشهای شیمیایی در مجاورت واکنشگرها انجام می‌پذیرد، واکنشگرها به شروع یک فرآیند شیمیایی کمک می‌کنند. گرینیارد یکی از معرف‌های بسیار مهم است، که در صنعت برای تولید به کار می‌رود. این معرف، از دو جزء مثبت و منفی تشکیل شده است و با گروه‌های کربونیل واکنش داده و تولید الکل می‌کند.
- کاهش ساختاری کربونیل‌ها: در این روش به کربونیل هیدروژن اضافه شده و الکل تولید می‌شود.
انواع الکل‌ها
توضیح دادیم، که الکل‌ها انواع بسیار متنوعی دارد، اما برخی از این ترکیبات به علت نوع ساختاری که دارند، در صنعت بسیار پرکاربرد هستند،که در اینجا به برخی از انواع آنها اشاره خواهیم کرد.
پلی وینیل : یک نوع ترکیب مصنوعی محلول درآّب است، که به شکل پودری و مایع در صنعت بکار می‌رود، محلولی بدون بو با خاصیت اسیدی بالا، این ترکیب به شدت آبدوست است و از هیدرولیز پلی وینیل استات یا مشتقات آن تولید می‌شود، دارای چسبندگی بالا و امولسیون قوی است ، مقاوم در برابر انواع حلال‌ها و دارای خاصیت انعطاف‌پذیری و کشسانی فراوانی می‌باشد.
کاربرد :
- در صنعت کاغذسازی برای متراکم کردن مولکول‌های کاغذ بکار می‌رود.
- در صنعت نساجی برای رنگ کردن پارچه‌ها بسیار استفاده می‌شود.
- به علت چسبندگی بالا، در ساخت انواع چسب بکار می‌رود، مانند: چسب پی وی سی
- در پزشکی برای ساخت لنز‌های تماسی، قطره‌های چشمی و همچنین برای تولید انواع خاصی از پروتز‌های مصنوعی استفاده می‌شود.
- برای ساخت فیلم عکاسی نیز بکار می‌رود.
ستواستئاریل الکل: این ترکیب از گیاهان استخراج شده و به الکل چوب معروف است . نامحلول در آب و دارای خاصیت امولسیون کنندگی و تثبیت کنندگی بالایی است و به شکل طبیعی از روغن‌های گیاهی، مانند: روغن نارگیل گرفته می‌شود.
کاربرد:
- در صنایع آرایشی و بهداشتی به عنوان ماده‌ی اولیه برای ساخت، انواع کرم و نرم کننده استفاده می‌شود.
- در صنعت داروسازی به علت داشتن خاصیت ویسکوزیته‌ی بالا، برای تولید انواع شربت و قرص بکار می‌رود.
- از این ترکیب در صنعت به عنوان جلا دهنده استفاده می‌شود.
- در صنعت کشاورزی برای تولید حشره‌کش بکار می‌رود.
ایزوبوتانول: این ترکیب از تخمیر میوه‌جات و گیاهان بدست می‌آید، که در روش طبیعی توسط کربونیلاسیون پروپین و در فرآیند صنعتی توسط واکنشات هیدروژناسیون تولید می‌شود، این ترکیب بسیار چسبناک بوده و انحلال‌پذیری بسیار کمی در آب دارد.
کاربرد:
- از ایزوبوتانول به عنوان طعم‌دهنده در صنعت داروسازی و غذایی استفاده می‌شود.
- در کشاورزی برای تولید انواع سموم بکار می‌رود.
- برای تولید ضد یخ استفاده می‌شود.
- در صنعت به عنوان حلال بکار می‌رود.
ایزوپروپیل الکل : این ترکیب مایعی بی‌رنگ با خاصیت انحلال‌پذیری بالا درآب است، که از هیدراتاسیون پروپین بدست می‌آید و با نام تجاری آلکوژل در صنعت دیده می‌شود. ایزوپروپیل دارای دو نوع صنعتی و خوراکی است .
کاربرد:
- در صنعت چاپ بسیار پرکاربرد است.
- این ترکیب از سرعت تبخیر بالای برخوردار است، به همین علت برای ضدعفونی کردن سطوح و زخم‌های سطحی بکار می‌رود.
مونو پروپیلن گلیکول: مایع بی‌رنگ و بدون بو است، که از ترکیب پروپیلن اکسید تولید می‌شود و دارای خاصیت چسبندگی و انحلال‌پذیری بالا در آب است.
کاربرد:
- در ساخت لوازم آرایشی و بهداشتی مانند: تولید انواع عطرها، بکار می‌رود.
- به عنوان نگه‌دارنده در صنایع غذایی بکار می‌رود.
- در صنعت برای تولید انواع ضدیخ استفاده می‌شود.
پلی اتیلن گلیکول: از فرآورده‌های فرعی پالایش نفت است و به عنوان ماده‌ی اصلی ضد یخ بکار می‌رود. این ترکیب به علت داشتن خاصیت روان‌کنندگی و غیرسمی بودن، جزء پرکاربردترین انواع الکل‌ها در صنعت بشمار می‌رود.
کاربرد:
- در صنعت داروسازی برای ساخت انواع اسپری‌های ضد درد و شربت‌های یبوست استفاده می‌شود.
- در صنعت لوازم آرایشی و بهداشتی، برای ساخت انواع نرم کننده‌ها و لوسیون‌ها بکار برده می‌شود.
- در صنعت کشاورزی، برای تولید انواع سموم استفاده می‌شود.
- به عنوان جلا دهنده در صنعت ماشین سازی استفاده می‌شود.
این ترکیب باعث افزایش فعل و انفعالات سلول‌ها بدن می‌شود، به همین علت از آن به شکل گسترده‌ای در پزشکی استفاده می‌شود.
ستیل الکل : ستیل الکل یک نوع الکل چوب است، که به اسم استانول در صنعت بکار می‌رود و به شکل جامد و نامحلول در آب دیده می‌شود.این ترکیب برای اولین‌بار از چربی ذخیره شده‌ی نهنگ استخراج شده است، که به آن الکل چرب نیز می‌گویند.
کاربرد:
- در صنعت داروسازی، به عنوان نرم کننده و روان کننده استفاده می‌شود.
- برای ساخت انواع شامپو و لوازم آرایشی و بهداشتی بکار می‌رود.
- در تولید انواع سموم کشاورزی استفاده می‌شود.
- به عنوان یک آنتی اکسیدان، در صنعت پلاستیک‌سازی بکار می‌رود.
اتانول :
یکی از مهمترین انواع الکل‌ها در جهان اتانول است،که در صنعت غذایی از آن بسیار استفاده می‌شود، به اصطلاح به این نوع ترکیب،که از تخمیر مستقیم مواد غذایی و گیاهانی مانند : نیشکر به دست می‌آید، الکل خوراکی می‌گویند.
اتانول ترکیبی، بی‌رنگ، فرار و دارای قابلیت انحلال‌پذیری بالا در آب و حلال‌های آلی است. تولید انواع متفاوت اتانول بستگی به نوع ماده‌ی اولیه‌ای که از آن استفاده می‌شود، دارد
به طور مثال: از تخمیر برنج نوعی اتانول به نام سوری تولید می‌شود. اتانول مصارف بسیار زیادی در صنعت داروسازی دارد بالاخص، در ساخت انواع ضدعفونی‌کننده از آن استفاده می‌شود.
کاربرد:
- برای تولید انواع دهان شویه بکار می‌رود.
- به عنوان داروی کاهنده‌ی تحریک عصبی، برای درمان افرادی که متانول وارد بدن آنها شده است، استفاده می‌شود.
- نوعی از اتانول برای تامین سوخت هواپیما و موشک بکار می‌رود.
- به عنوان حلال موم و چربی بکار می‌رود.
- در کشاورزی برای حفظ فرآیند فتوسنتز در گلخانه‌ها استفاده می‌شود.
- برای تولید یخ خشک بکار می‌رود.
نرمال بوتانول: از تخمیر میوه‌جات تولید می‌شود و قابلیت انحلال‌پذیری بالایی در آب دارد.
کاربرد:
- در صنعت کشاورزی از این ترکیب برای تولید انواع علف‌کش استفاده می‌شود.
- برای عطر‌سازی و تولید انواع پلیمرهای شیمیایی بکار می‌رود.
متانول :
یا الکل صنعتی، نوعی ترکیب بسیار سمی است، که از الکل چوب گرفته شده و به شکل گسترده در صنعت بکار می‌رود. قابل اشتعال، بی‌رنگ و مایع است. این ترکیب برای مصرف انسان بسیار خطرناک می‌باشد.
کاربرد:
- در ساخت رنگ و مواد رزینی بکار می‌رود.
- برای ضدعفونی کردن فاضلاب‌های صنعتی از متانول می‌شود.
- به عنوان یکی از مهمترین حلال‌های صنعتی بشمار می‌رود.
تفاوت الکل صنعتی و طبی چیست
کمی قبل‌تر در مورد انواع الکل‌ها و کاربرد آنها صحبت کردیم ،گفتیم که متانول یا همان الکل صنعتی ترکیبی بسیار سمی است ، این ترکیب نسبت به اتانول ( الکل طبی) قدرت ضدعفونی‌کنندگی کمتری دارد، زیرا اتانول مقدار مولکول‌های آب بسیار کمتری نسبت به متانول دارد
در نتیجه درصد خلوص بیشتری دارد و همچنین درصد سمیت اتانول به مراتب بسیار کمتر از متانول می‌باشد، به همین علت در پزشکی برای ضدعفونی کردن زخم‌ها و پوست از اتانول استفاده می‌شود.
مصرف خوراکی متانول سیستم عصبی را مختل می‌کند و باعث کوری و از بین رفتن کبد می‌شود، اما مصرف خوراکی اتانول همانطور،که بیان شد به علت کم بودن سمیت آسیب زیادی به بدن نمی‌زند و تنها در بلند مدت می‌تواند باعث ایجاد بیماری سیروز کبدی شود.
روش‌های تشخیص انواع الکل اصل از تقلبی
تشخیص الکل اصل از تقلبی بسیار مهم است، گفتیم که برخی از این ترکیبات شدیداً سمی هستند، بنابراین شناسایی درست این ترکیبات از هم بسیار ضروری است. روش‌های شناسایی اتانول و متانول، دو الکل بسیار مهم و پرکاربرد در دنیا، عبارتند از:
_ روش شناسایی با حرارت : یکی از بهترین روش‌های تشخیص الکل اصل از تقلبی، رنگ شعله است، در هنگام حرارت به محلول مجهول اگر رنگ شعله متمایل به آبی شد به این معنی است که ترکیب اتانول می‌باشد و اگر به رنگ سبز متمایل شد، محلول متانول است و در غیر این صورت محلول، ترکیبی غیرالکلی است.
_ روش تغییر رنگ سیب‌زمینی : در این روش سیب زمینی را داخل محلول مجهول قرار می‌دهیم، اگر سیب‌زمینی به رنگ صورتی تغییر رنگ داد، محلول متانول بوده و اگر به رنگ سبز تغییر رنگ داد محلول اتانول است.
_ روش تشخیص به کمک جوش‌شیرین: محلول را با جوش شیرین مخلوط میکنیم، اگر رسوب زرد رنگ تشکیل شد، محلول اتانول است و اگر رسوب تشکیل نشد، محلول متانول بوده است .
_ روش تشخیص با کمک ترکیب پرمنگنات پتاسیم : یکی از رایج‌ترین روش‌ها در صنعت برای تشخیص اتانول از متانول است، روش ترکیب با پرمنگنات پتاسیم است، به صورتی که اگر در هنگام ترکیب شدن محلول مجهول با این ماده، گازی با بوی فرمالین تولید شود، محلول متانول بوده، ولی اگر ترکیبی حاصل نشود محلول اتانول است.
_ استفاده از سیم مسی داغ : در این روش یک سیم مسی را بسیار داغ کرده و در محلول مجهول قرار می‌دهیم، اگر گازی با بوی فرمالین تولید شد، محلول متانول است، ولی اگر گازی حاصل نشد، محلول اتانول است.
آیا شما روش های دیگری برای تشخیص الکل اصل از تقلبی میشناسید؟ میتوانید در بخش نظرات اعلام کنید.
دیدگاه شما
